Onderzoek: Online ontspoord

Wat is het?

Online ontspoord’ is een onderzoeksrapport van het Rathenau Instituut over schadelijk en immoreel gedrag op internet in Nederland. Denk aan phishing, cryptofraude, cyberverslaving en wraakporno. Door de kenmerken van internet is de schade van dit soort gedrag vaak groot. Op internet hebben berichten namelijk een breed en direct bereik, en ervaren daders juist anonimiteit. Dit faciliteert schadelijk en immoreel gedrag. Iemand zou op straat bijvoorbeeld niet zomaar een voorbijganger uitschelden, maar op Twitter ineens wel. Daarbij komt dat de grenzen tussen wat wel en niet mag, op internet meestal als vager worden ervaren (ook al zijn ze dit niet). 

Deze ontwikkelingen roepen vragen op rond welk gedrag precies schadelijk is, hoe vaak het voorkomt en wat de overheid ertegen kan doen. Op verzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) deed het Rathenau Instituut hier onderzoek naar. In het resulterende rapport staan 22 voorbeelden van online schadelijk en immoreel gedrag gecategoriseerd in een thematische indeling (zie afbeelding). 

Voor wie is het bedoeld?

Het onderzoeksrapport ‘Online Ontspoord’ is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over schadelijk en immoreel gedrag op internet. 

Hoe helpt het mij?

Als begeleider of beleidsmaker geeft het rapport je inzicht in verschillende soorten schadelijk en immoreel gedrag op internet. Dit maakt het gemakkelijker om deze fenomenen in de praktijk te duiden, te bespreken en tegen te gaan. Daarnaast bevat het rapport ook een overzicht van bestaande maatregelen die overheden, bedrijven, hulpverleners en anderen al ingezet hebben om schadelijk gedrag online aan te pakken. Dit geeft inzicht en inspiratie over interventies die werken en veelbelovend zijn.    

Goed om te weten 

Het boek ‘Evil Online’ (Cockin & van den Hoven, 2018) is de directe aanleiding voor het onderzoek. Hierin wordt het internet geduid als omgeving waar schadelijk en immoreel gedrag geïnspireerd, gefaciliteerd en aangejaagd wordt. Dit was voor het Ministerie van Justitie en Veiligheid de aanleiding om de vragen te stellen, die in ‘Online Ontspoord’ beantwoord worden.